حق تکثیر یا کپی رایت چیست؟

حق تکثیر یا کپی رایت (به انگلیسی: Copyright)، مجموعه‌ای از حقوق انحصاری است که به پدیدآورنده‌ی یک اثرِ اصل و منحصربه‌فرد تعلق می‌گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تکثیر و الگوبرداری از اثر را شامل می‌شود. در بیشتر حوزه‌های قضایی، حق نشر، از زمان آغاز پدید آمدن یک اثر به آن تعلق می‌گیرد و نیازی به ثبت اثر نیست. دارنده حق تکثیر می‌تواند حقوق خود را به شخص دیگری منتقل کند.

انواع مجوزها و حقوق تکثیر، کدامند؟

الف) حق تکثیر برای یک بار چاپ:

این نوع مجوز، به خریدار اجازه می‌دهد که تصویر را تنها یک بار در قالب چاپ (کاغذ و جوهر)، تنها به یک زبان (فارسی در ایران) و تنها در یک رسانه (برای مثال: کتاب) و مدت زمان محدود، منتشر کند.

ب) حق تکثیر آنلاین:

مجوز استفاده محدود از تصویر در نسخه‌ی اینترنتی نشریه، اما فقط به همراه مقاله یا متن آن که در نسخه اصلی چاپ شده باشد.

ج) حق تکثیر نامحدودِ غیرانحصاری:

این مجوز به خریدار اجازه‌ی استفاده از تصویر در تمامی انواع رسانه‌ها (کتاب، مجله، بروشور...) و زبان‌های مختلف را می‌دهد، اما زمان استفاده از آن ممکن است محدود باشد. اعطای این نوع مجوز، حالت انحصاری ندارد و تصویرگر می‌تواند بطور همزمان، امتیاز آن اثر را به مشتریان دیگر نیز بفروشد.

د) حق تکثیر نامحدود انحصاری:

این نوع مجوز به خریدار اجازه می‌دهد تا از یک تصویر در تمامی انواع رسانه‌ها و یا زبان‌های مختلف استفاده کند. مجوز نامحدود انحصاری اجازه می‌دهد تا آثار هنری، تنها توسط یک خریدار مورد استفاده قرار بگیرد و تصویرگر حق فروش آن به مشتریان دیگر را ندارد. اما این نوع مجوز نیز به یک دوره‌ی زمانی خاص (برای مثال: پنج سال) محدود می‌شود و پس از سپری شدن آن دوره، حق تکثیرِ آثار، مجددا به تصویرگر باز می‌گردد.

هـ) انتقال امتیاز حق تکثیر:

این مجوز، انتقال مالکیت مادی و کامل اثر، از هنرمند به خریدار است. یک انتقال معتبر، باید بصورت کتبی و با امضای طرفین انجام شده باشد.